سرمایه‌گذاری مستقیم یا غیرمستقیم | صندوق های سرمایه‌گذاری و سبدگردانی ها

پیش‌تر گفتیم که علاقه‌مندان بازار سرمایه از دو طریق مستقیم و غیرمستقیم وارد این بازار می‌شوند.

دسته‌ای از سرمایه‌گذارن که علاقه، توان و زمان لازم برای یادگیری قواعد بورس، شناخت بازار، پیداکردن سهام مناسب، رصد به موقع اطلاعات  و از همه مهمتر روحیه قوی برای معامله را دارند؛ مسیر سرمایه‌گذاری مستقیم را پیش میگیرند. اما دسته ای که این شرایط را ندارند و برای سرمایه‌گذاری صحیح به مشاور و همراه نیاز دارند سراغ سرمایه‌گذاری غیرمستقیم میروند.

از آن جایی که نبض بازار به نوسان وابسته است، ورود مستقیم به بورس و بدون علم و تجربه، یک تصمیم ریسکی برای تازه واردان است. این تصمیم ممکن است منجر به انتخاب اشتباه سهامی که رشد پایینی دارند یا حتی سهام با روند رشد نزولی شود. ممکن است این دسته از سرمایه‌گذاران تنها به پشتوانه رفتارهای توده‌ای بازار خرید و فروش کنند. بنابراین احتمال اینکه درگیر صف های خرید و فروش شوند و یا سهامی را انتخاب کنند که نقدشوندگی پایینی دارد، بسیار است. بر اثرچنین انتخاب هایی ممکن است سرمایه‌گذار دچار زیان شود. اما سرمایه‌گذاری غیرمستقیم به شما کمک میکند که از همان ابتدای سرمایه‌گذاری ریسک خود را حداقل کنید.

دو راه رسمی برای سرمایه گذاری غیرمستقیم، سرمایه‌گذاری از طریق صندوق ها و سرمایه‌گذاری با کمک سبد گردان ها است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری

صندوق سرمایه‌گذاری یک نهاد مالی با هدف جمع آوری سرمایه های خرد و سرمایه‌گذاری در قالب سبدی از اوراق بهادار است. این صندوق ها با هدف اعطای فرصت سرمایه‌گذاری به کسانی که نمیتوانند آگاهانه معامله کنند ایجاد شده‌اند. صندوق های سرمایه‌گذاری شامل ترکیب متنوعی از دارایی ها هستند و به واحد ها تقسیم میشوند. سرمایه‌گذاران در ازای پرداخت وجه صاحب واحدهای صندوق می‌شوند.

اگر به خاطر داشته باشید، پیش‌تر در بحث ریسک گفتیم که هرچه سبد سهام شما متنوع تر باشد، ریسک غیرسیستماتیک (قابل کنترل) کمتر است. صندوق های سرمایه‌گذاری از طریق سرمایه‌گذاری در دارایی های مختلف، سعی در متنوع سازی دارند. به طور مثال بخشی از وجوه دریافتی از سرمایه‌گذاران را در اوراق مشارکت، بخشی را در سهم های مختلف و بخشی را در سایر دارایی ها مثل ابزارهای بازار پول سرمایه‌گذاری میکنند. این تنوع در سبد باعث می‌شود ریسک سرمایه‌گذاری پایین بیاید و افرادی که دانش کافی ندارند تنها با خرید واحدهای صندوق مالک یک سبد دارایی متنوع شوند.

صندوق های سرمایه‌گذاری به صورت واحدی خرید و فروش می‌شوند. یعنی شما با خرید واحد های صندوق مالک بخشی از کل سرمایه صندوق خواهید شد که این سرمایه، خود از دارایی های مختلف تشکیل شده است و شما میتوانید حتی با مبلغ اندک در انواع دارایی سهیم شوید. هرچقدر صندوق سود یا زیان بدست آورد، شما نیز به نسبت سرمایه خود از کل سرمایه صندوق، در این سود یا زیان سهیم هستید.

صندوق ها بر حسب واحد و به قیمت ارزش روز دارایی ها خرید فروش می‌شوند. عملکرد صندوق ها معمولا تحت تاثیر بازده شاخص و تصمیمات مدیران است.

سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها چه مزایایی دارد؟

صندوق های سرمایه‌گذاری ضمن اینکه فرایند سرمایه‌گذاری و مدیریت پرتفوی را راحت‌تر میکنند، مز

مدیریت حرفه ای دارایی ها

این صندوق ها زیرنظر کارشناسان حرفه ای که به طور دائم به رصد بازار مشغول اند، با آگاهی کامل اداره میشوند و در نتیجه بستر امنی برای سرمایه‌گذاری به حساب می‌آیند.

کاهش ریسک

صندوق های سرمایه‌گذاری با تشکیل سبدی متنوع از دارایی های مختلف، ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش میدهند. هرچه اوراق بهادار متنوع تر باشند، ابزارهای بیشتری را شامل شده باشند و از سهام صنعت های مختلف تشکیل شده باشند بهتر است.

 نقد شوندگی بالا

اگر سهامی را به صورت مستقیم خریداری کنید و بخواهید آن را زمانی که سیر نزولی پیش گرفت بفروشید، به احتمال زیاد در صف فروش خواهید ماند. چرا که بسیاری مثل شما سعی میکنند آن سهم را بفروشند. صف باعث میشود نقدینگی سهام شما پایین بیاید و ریسک بالا برود. اما باتوجه به اینکه صندوق های سرمایه‌گذاری به صورت واحد و نه تک سهمی معامله می‌شوند، مشکل صف نخواهید داشت. از آن مهمتر اینکه صندوق های سرمایه‌گذاری، ضامن نقد شوندگی دارند. ضامن نقدشوندگی متعهد است تا هر زمان که شما اراده کنید واحد های شما را به فروش برساند. در نتیجه  صندوق های سرمایه‌گذاری این امکان را به شما می‌دهند که پول خود را در اولین فرصت نقد کنید.

نظارت و شفافیت اطلاعاتی

این صندوق با کسب مجوز رسمی اقدام به فعالیت میکنند. هم‌‌چنین حین فعالیت، تحت نظر سه نهاد سازمان بورس و اوراق بهادار، متولی و حسابرس بازرسی می‌شوند. صندوق های سرمایه‌گذاری ملزم به افشای اطلاعات خود در حوزه معاملات هستند.

سرشکن شدن هزینه ها

در صندوق های سرمایه‌گذاری، سرمایه شما و دیگر سرمایه‌گذاران یکجا جمع میگردد؛ در نتیجه سرمایه کلانی سرمایه‌گذاری می‌شود. به همین دلیل برخی از هزینه ها مثل هزینه های تحلیل، معامله، مشاوره و ..سرشکن خواهد شد و این مسئله به نفع تک تک سرمایه داران خواهد بود.

مزایایی که سازمان بورس در اختیار صندوق های سرمایه‌گذاری قرار میدهد

سازمان بورس مزایایی مانند سهمیه اختصاصی صندوق ها برای عرضه های اولیه در اختیار آن ها میگذارد.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری چه محدودیت هایی  دارند؟

محدودیت در تعداد کل واحدهای قابل صدور صندوق

ضمن نظارت سازمان بورس، تعداد واحدهای صادر شده از سوی صندوق ها ثابت است. در نتیجه زمانی‌که تمامی واحد های صادر شده به متقاضیان فروخته شده باشد، متقاضی جدید امکان خرید ندارد. در واقع مثل این است که متقاضی در صف خرید واحد صندوق بماند. بنابراین متقاضی خرید باید منتظر بماند تا یا واحدهای صندوق ابطال شوند و واحد جدید صادر شوند و یا اینکه سازمان بورس اجازه ی صدور واحدهای بیشتر را به صندوق بدهد. مسلما صندوق هایی که عملکرد مطلوبی دارند، متقاضیان بیشتری هم دارند.

هزینه کارمزد صندوق

برای سرمایه‌گذاری از طریق صندوقها باید هزینه ای تحت عنوان کارمزد صندوق ها بپردازید. هزینه ای که با انتخاب روش مستقیم سرمایه‌گذاری مجبور به تقبل آن نبودید.

نداشتن حق رأی در مجامع شرکت ها

تمامی شرکت های عضو بازار سرمایه موظفند مجمع تشکیل دهند و سهامداران را به مجامع خود دعوت کنند. یعنی اگر شما به صورت مستقیم سرمایه‌گذاری کنید خواهید توانست در مجامع شرکت ناشر حضور پیدا کنید. اما با سرمایه‌گذاری غیرمستقیم، ازطریق صندوق ها، شما حق شرکت در مجامع را ندارید و تنها به مجامعی که مختص به خود صندوق است دعوت می‌شوید.

نداشتن حق مدیریت و نظارت بر دارایی های خود

طبق سرمایه‌گذاری مستقیم شما در انتخاب و مدیریت سبد دارایی ها خود مختارید. اما طی سرمایه‌گذاری غیرمستقیم تمامی اقدامات توسط تیم مدیریتی صندوق شکل میگیرد و شما حق انتخاب یا نظارت ندارید.

آنچه گفتیم مزایای صندوق های سرمایه‌گذاری بود. این صندوق ها انواع مختلفی دارند. مثل: صندوق سهامی، صندوق درآمد ثابت، صندوق مختلط، صندوق های قابل معامله و…

صندوق های سرمایه‌گذاری به دو روش: صدور و ابطال واحدهای صندوق و خرید و فروش واحد های قابل معامله در بورس معامله می‌شوند. ما در مقاله عضویت در صندوق های سرمایه‌گذاری به تشریح این دو روش میپردازیم.

 سبدگردانی ها

روش دیگر سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس، سرمایه‌گذاری با کمک شرکت های سبدگردان است. سبدگردان یک نهاد واسطه‌ای است. منظوراز سبد‌ گردانی یا همان مدیریت پرتفوی، تصمیم به خرید و فروش و یا نگهداری اوراق بهادار به نام سرمایه‌گذار است. یعنی سرمایه‌گذار به موجب قرارداد مشخصی، سرمایه خود را در اختیار شخصیت حقوقی با عنوان سبد گردان قرار میدهد. سبدگردان با در دست داشتن سرمایه افراد اقدام به خرید، فروش و نگهداری دارایی میکند.در واقع سبد گردان با پول شما اقدام به چینش صحیح دارایی‌ها در یک سبد میکند.

سبد باتوجه به خواست شما، مبلغ مورد نظر شما، میزان ریسک پذیری و بازده مورد نظر شما شکل میگیرد و مدیریت می‌شود. شرکت های سبدگردانی متشکل از تحلیلگران و متخصصان بازار سرمایه هستند که کار آن ها رصد بازار، تجزیه و تحلیل دارایی و معامله است.

سبدگردانی ها چه مزایایی دارند؟

مدیریت حرفه ای دارایی ها

سبد گردان ها به شما کمک میکنند تا همانطور که سبد دلخواه خود را دارید، نگران آن نباشید. تیم حرفه ای حاضر در شرکت های سبدگردانی سعی دارند با مدیریت صحیح سبد، ریسک شما را به حداقل برسانند.

تشکیل سبد با توجه به مطلوبیت شما

مثل کنترلی که در دست شماست تا با آن کانال دلخواهتان را انتخاب کنید، سبدگردانی ها به شما کمک میکنند تا سبد دلخواهتان شکل بگیرد. مشاوران سبدگردانی با شما صحبت میکنند، از میزان ریسک پذیری یا ریسک گریزی شما با خبر می‌شوند و سبد سرمایه‎‌گذاری شما را با توجه به افق زمانی سرمایه‌گذاری مختص به خودتان چینش میکنند.

معاملات با نام شما صورت میگیرد

هر چند که تشخیص سهام های مستعد رشد، تحلیل بازار و تصمیم به خرید و فروش یا نگهداری دارایی، همگی بر عهده ی سبد گردان است اما به موجب قراردادی که با سبدگردان دارید معاملات با نام شما صورت میگیرد.

سبدگردانی ها چه محدودیت هایی دارند؟

سبدگردان ها اجازه تضمین سود ندارند

طبق دستورات سازمان بورس هیچ شخص یا نهادی حق تضمین سود ندارد. نوسان  نبض بازار است و تضمین 100% دادن در ازای پرداخت درصد مشخص سود، بی اساس و غیر قانونی ست. مگر نهادهای خاص.

هزینه کارمزد سبدگردان

در مقاله ای دیگر در خصوص کارمزد سبدگردانی ها بیشتر توضیح خواهیم داد. اما آنچه بدیهی ست این است که با سرمایه‌گذاری توسط کارگزاری ها و کسب سود، شما متقبل هزینه‌ای میشوید که در صورت سرمایه‌گذاری مستقیم وجود نخواهد داشت.

زیان تنها بر شما تحمیل می‌شود

زیان بر شخص شما تحمیل میشود و تنها موردی که برای سبدگردان به جا میگذارد این است که اگر حاصل معاملات به زیان ختم شود، سبدگردان کامزدی دریافت نخواهد کرد. 

اما مسئله مهم درباره شرکت سبدگردان، وسواسی ست که باید برای انتخاب شرکت سبدگران مناسب به خرج دهید. باتوجه به اینکه کلیه معاملات سبدگردان با نام شخص شما صورت میگیرد، انتخاب سبدگردان نامناسب میتواند زیان سنگینی برای شما باقی بگذارد. زیانی که تنها بر شما تحمیل می‌شود و سبدگردان در تحمل آن نقشی ندارد.

برای پیشگیری از زیان های احتمالی ناشی از تصمیمات نادرست سبدگردان ها به شما پیشنهاد میکنیم تا عملکرد شرکت های سبدگردانی موجود را طی چند سال در نظر بگیرید و در نهایت جویای سبدگردان های معتبر و خوشنام شوید.  

فرق بین صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سبدگردان چیست؟

• مالکیت : در صندوق های سرمایه‌گذاری شما مالک واحدهای خود که چکیده ای از سبدی به انتخاب تیم مدیریت صندوق است، خواهید بود. اما با سبدگردانی شما صاحب دارایی های خود هستید و سبدگردان معاملات را با نام شما صورت میدهد.

• نحوه خرید و فروش: در صندوق های سرمایه‌گذاری شما واحد خرید و فروش میکنید. این خرید و فروش بر اساس ارزش روز دارایی ها صورت میگیرد. اما در سبد گردانی، شما مبلغ موردنظر خود را در اختیار سبدگردان میگذارید و ضمن قراردادی که با او دارید، خرید و فروش سهام بر عهده سبدگردان خواهد بود.