فراصندوق یا FOF چیست؟ معرفی فراصندوق‌های ایرانی

تنوع‌بخشی از اصول اولیه سرمایه‌گذاری است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری با استفاده از تیم‌های مجرب و حرفه‌ای، صندوقی از سهام، اوراق درآمد ثابت و… تشکیل می‌دهند. با خرید واحدهای صندوق‌ها شما تا حدود زیادی ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهید. اما فرض کنید بخواهید برای سرمایه‌گذاری بهتر، به جای یک صندوق در چند صندوق مختلف سرمایه‌گذاری کنید. مثلا سرمایه‌ی خود در صندوق‌های سهامی، درآمد ثابت و طلا تقسیم کنید. به این صورت اگر بازاری دچار رکود شد از بازارهای دیگر جا نمی‌مانید. فلسفه‌ی وجودی فراصندوق بر همین اصل استوار است. آنها در اصل صندوقی متشکل از چند صندوق هستند.

فراصندوق چیست؟

فراصندوق (Fund Of Funds) یا به اختصار FOF، نوعی صندوق سرمایه‌گذاری است که دارایی‌های آن متشکل از چند صندوق است. به عبارت دیگر صندوقِ صندوق‌ها است. این نوع صندوق‌ها جایگزین سرمایه‌گذاری مستقیم در چند نوع صندوق اعم از سهامی، مختلط، درآمد ثابت و… است.

مطلب پیشنهادی: انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری

فراصندوق با توجه به اهداف مدیریت صندوق دارای پورتفوهایی با درجه‌ی ریسک متفاوت هستند. اگر هدف اصلی بالاترین بازدهی ممکن باشد، صندوق‌های سهامی وزن سنگین‌تری دارند. چنان‌چه هدف بازدهی ثابت و سودی تضمین شاهد باشد، صندوق‌های درآمد ثابت وزن بیشتری خواهند داشت. همچنین فراصندوق‌ها برای تنوع‌بخشی بیشتر می‌توانند بین‌المللی صندوق سرمایه‌گذاری چگونه کار می کند، باشند.

انواع فراصندوق‌ها

فراصندوق‌ها انواع مختلفی دارند که در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم:

فراصندوق‌ تخصیص دارایی

این صندوق‌ها از دارایی‌های متنوعی تشکیل شده‌اند. فراصندوق‌های تخصیص دارایی، تنوع بسیار بالایی دارند. انواع مختلفی از صندوق‌ها مانند سهامی، مختلط، طلا و… در این صندوق‌ها وجود دارد. هدف از تاسیس آنها حداکثر بازدهی با کمترین میزان ریسک است.

فراصندوق‌های طلا

همان‌طور که از نام آنها پیداست بخش اعظمی از پورتفوی‌ آنها اوراق بهادر طلا و صندوق‌های طلا است. دارایی‌ این صندوق می‌تواند پورتفویی از صندوق‌های طلا و همچنین شرکت‌های معاملات طلا باشد.

فراصندوق بین‌المللی

فراصندوق‌های بین‌المللی محدود به بازار یک کشور نیستند. آنها پورتفویی متشکل از صندوق‌های کشورهای مختلف دارند. هدف آنها تنوع‌بخشی بسیار بالا و استفاده از صندوق‌های موجود در کشورهای مختلف برای بالاتر بردن بازدهی است.

فراصندوق با مدیریت چندگانه

رایج‌ترین نوع فراصندوق‌ها هستند. پایه‌ی دارایی چنین صندوق‌هایی از چند صندوق مختلف است که هر کدام پورتفویی با تمرکز متفاوت دارند. این صندوق‌ها معمولا دارای چندین مدیر پورتفو هستند که هر یک به صورت تخصصی روی یک نوع از دارایی‌ها مدیریت می‌کنند.

فراصندوق قابل‌معامله یا ETF

فراصندوق‌های ETF به دلیل دسترسی آسان، بسیار محبوب هستند. آنها مانند سایر صندوق‌های ETF در بازار بورس به صورت لحظه‌ای معامله می‌شوند و نقدشوندگی بسیار بالایی دارند. فراصندوق‌های ETF نه بر اساس NAV صدور و ابطال، بلکه بر اساس قیمت تابلو معامله می‌شوند و این از ریسک‌های این نوع صندوق است. برای آشنایی بیشتر با صندوق‌های قابل‌معامله خواندن مطلب زیر را توصیه می‌کنیم:

بیشتر بخوانید: صندوق قابل‌معامله یا ETF چیست؟

هدف از تاسیس فراصندوق چیست؟

هدف از تاسیس فراصندوق‌ها، دستیابی به تنوع گسترده و تخصیص مناسب دارایی با سرمایه‌گذاری در انواع مختلف صندوق‌هاست. انواع مختلفی از فراصندوق وجود دارد که هر یک بر اساس هدفی متفاوت تاسیس‌ شده‌اند. ممکن است صندوق مشترک، پوشش ریسک (هج) و یا یک صندوق ETF باشند. همچنین FOF می‌تواند محدود باشد و متشکل از صندوق‌های زیرمجموعه‌ی یک شرکت باشد و یا در صندوق‌های تحت مدیریت شرکت‌های دیگر سرمایه‌گذاری کند.

مزایا و معایب فراصندوق‌ها

به طور معمول، فراصندوق‌ها در مقایسه با سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس و یا صندوق‌های سهامی، سرمایه‌های کوچکتر و ریسک‌گریز را جذب می‌کنند. معمولا فلسفه‌ی وجودی FOF، کاهش ریسک است. از مزیت‌های این صندوق‌ها تنوع بخشی حتی با سرمایه‌ی کم است. البته مدیریت آنها چندان ساده نیست و به مدیران بسیارحرفه‌ای نیاز دارد. برخی از صندوق‌ها برای معامله‌گران خرد در دسترس نیست. معامله‌گران خرد از طریق فراصندوق می‌توانند به صورت غیرمستقیم در این صندوق‌ها سهیم شوند.

اگرچه فراصندوق‌ها تنوع بیشتر و ریسک کمتری در مقابل نوسانات بازار دارند، اما کارمزدهای سرمایه‌‌گذاری آنها بیشتر از صندوق‌های سنتی است. شما در اصل دوبار کارمزد می‌پردازید. اگر تعادل مناسبی بین بازدهی صندوق و میزان کارمزد برقرار نباشد، خریداران واحدهای فراصندوق بازدهی مناسبی دریافت نخواهند کرد. همچنین انتخاب صندوق‌ها نیز در صورتی که فقط از زیرمجموعه‌های خود شرکت باشد، منجر به تنوع کافی نخواهد شد، زیرا در این صورت انتخاب‌ها محدود خواهد بود.

فراصندوق در ایران

فراصندوق‌ها در ایران پدیده‌ای نوظهور هستند. از سال 97، ساختار فراصندوق‌ها توسط سازمان بورس و اوراق بهادار ابلاغ شد. اولین و تا به امروز تنها فراصندوق بازار بورس ایران با نام صندوق سرمایه‌گذاری ثروت فراستارگان در مهر 98 تاسیس شد. این فراصندوق در آبان 98 پذیره‌نویسی شده است. در ادامه به صورت مختصر با این صندوق آشنا می‌شویم.

فراصندوق ستارگان

صندوق سرمایه‌گذاری ثروت ستارگان یا فراصندوق ستارگان در مهر 1398 با دریافت مجوز از سازمان بورس در بازار بورس ایران ثبت شده است. این صندوق با مشارکت ستاد اجرایی فرمان امام، معاونت عملی و فناوری ریاست جهموری و دانشگاه آزاد اسلامی تاسیس شده است. ستارگان با سرمایه‌ی اولیه‌ی 5000 میلیارد ریال مجوز فعالیت خود را در تاریخ دی ماه 98 اخذ کرده است.

هدف اصلی این فراصندوق، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در کسب و کارهای دانش‌بنیان و نوآور است. از این رو یک صندوق جسورانه محسوب می‌شود. این نوع صندوق‌ها با نام صندوق کارآفرینی نیز شناخته می‌شوند. مهم است بدانید صندوق‌های جسورانه دارای ریسک زیاد و البته بازدهی‌های بسیار بالا (در صورت موفقیت) هستند.

مطلب پیشنهادی: آشنایی با صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه

فراصندوق ستارگان، حداقل 85 درصد از منابع خود را در صندوق‌های دارای مجوز سرمایه‌گذاری می‌کند. از این 85 درصد، حداقل 60 درصد به صندوق‌های جسورانه و خصوصی و حداکثر 30 درصد در صندوق‌های درآمد ثابت، سهامی و مختلط سرمایه‌گذاری می‌شوند. برای ثبت نام در صندوق ستارگان و همچنین اطلاعاتی مانند ارزش خاص دارایی صندوق، بازدهی، ترکیب دارایی و… می‌توانید از لینک زیر استفاده کنید:

سوالات متداول