صندوق درآمد ثابت چیست؟ چطور در صندوق های درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کنیم؟

سرمایه‌گذاری از طریق صندوق ها یکی از راه های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم است. سرمایه‌گذاری در صندوق ها رایج ترین راه برای آن دسته از افرادی است که به سرمایه‌گذاری در بورس مشتاق‌اند اما دانش و یا زمان کافی برای تحلیل بازار و مدیریت سبد سرمایه‌گذاری خود را ندارند. صندوق های سرمایه‌گذاری شامل ترکیب متنوعی از دارایی ها هستند که توسط تیم تحلیلگران صندوق انتخاب و مدیریت می‌شوند. سرمایه‌گذاران در ازای پرداخت وجه صاحب واحدهای صندوق می‌شوند. هر یک از این واحد ها چکیده ای از کل دارایی های صندوق است. بنابراین حتی افراد با مبالغ سرمایه‌گذاری اندک میتوانند با خرید واحد های صندوق، در ترکیبی از دارایی های مختلف سرمایه‌گذاری کنند.

صندوق ها انواع مختلفی دارند. در مقاله انواع صندوق های سرمایه‌گذاری به توضیح کامل درباره انواع صندوق ها پرداخته‌ایم. همچنین سه نوع صندوق های سهامی، صندوق های مختلط و صندوق های درآمد ثابت را معرفی کردیم. در این مقاله میخواهیم به طور اختصاصی به موضوع صندوق های درآمد ثابت بپردازیم. در ادامه ضمن تعریف صندوق درآمد ثابت، از ویژگی های آن برای شما میگوییم و شما را برای انتخاب صندوق و سرمایه‌گذاری در آن راهنمایی میکنیم.

صندوق درآمد ثابت چیست؟

صندوق های سرمایه‌گذاری مشترک، ضمن هدف سرمایه‌گذاری جمعی، مجموع مبالغ دریافتی از سرمایه‌گذاران را در خرید دارایی های متنوع سرمایه‌گذار میکنند. هر سرمایه‌گذار به میزان سرمایه خود از پرتفویی (سبد سهامی) که صندوق تشکیل داده، سود میبرد. صندوق های درآمد ثابت نوعی از صندوق های مشترک هستند که عمده سرمایه خود را در اوراق کم ریسک یا بدون ریسک سرمایه‌گذاری میکنند.

ابزارهای مالی با ریسک های متفاوتی طراحی شده‌اند. برخی از این ابزارها با ریسک کم و برخی بدون ریسک هستند. مثل: گواهی سپرده بانکی، اوراق خزانه اسلامی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت. صندوق های درآمد ثابت عمده دارایی خود را صرف سرمایه‌گذاری در این نوع دارایی ها می‌کنند.

این صندوق ها با هدف به حداقل رساندن ریسک به وجود آمده‌‌اند و باب میل افراد ریسک گریز هستند. به خصوص طرفداران سپرده‌گذاری در بانک ها، که با انتخاب این صندوق ها میتوانند ترکیب ایده آلی از دارایی ها را در یک سبد سرمایه‌گذاری داشته باشند.

در صندوق های درآمد ثابت 70 تا 90 درصد کل سرمایه صندوق در اوراق با درآمد ثابت که ریسک کمی دارند سرمایه‌گذاری می‌شود. 10 تا 30 درصد باقی مانده سرمایه، برحسب نظر مدیر صندوق، صرف سرمایه‌گذاری در سهام می‌شود.

طبق گزارش سایت فیپ ایران، میانگین بازدهی سالانه 70 صندوق درآمد ثابت فعال در بازار سرمایه ایران، طی سال گذشته (1399) 23 درصد بوده است.

صندوق های درآمد ثابت چه ویژگی هایی دارند؟

• از آنجایی که سهام عادی بازار بورس نرخ سود مشخصی نداشته و ریسک بالایی دارد، درصد کمتری از سبد صندوق درآمد ثابت به سهام این بازار اختصاص داده شده است.

• چون که درصد بالایی از مبلغ سرمایه در دارایی های بدون ریسک یا با ریسک کم سرمایه گذاری شده؛ پرتفوی صندوق پرتفوی کم ریسکی به حساب می‌آید.

• باتوجه به قاعده ریسک کمتر بازدهی کمتر، ریسک کم این صندوق ها سود کمتری برای سرمایه‌گذار به همراه می‌آورد. البته این سود قابل پیش‌بینی، ثابت و ضمانت شده است.

• در این صندوق ها نرخ سود مشخصی به عنوان سود سرمایه‌گذار در نظر گرفته و به او پرداخت می‌شود. سرمایه‌گذار این سود را به صورت دوره ای (ماهانه، سه‌ ماهه، شش‌ ماهه و یا سالانه) دریافت میکند. هرچه تعداد دفعات پرداخت سود در سال کمتر باشد، سوددهی بیشتر است. یعنی به طور مثال نرخ سودی که سالانه پرداخت می‌شودٍ، از نرخ سودی که سه ماهه پرداخت می‌شود بیشتر است.
• میانگین بازدهی صندوق ها در سال های مختلف متفاوت است.

• برای جلب رضایت مشتریان بازده صندوق های سرمایه‌گذاری از بازده بانک بیشتر در نظر گرفته شده است.

صندوق ها با درآمد ثابت چه مزایایی دارند؟

گفتیم که سرمایه‌گذاری درصندوق درامد ثابت ریسک کمی دارد. این ویژگی به تنهایی می‌تواند صندوق درآمد ثابت را به صندوق ایده‌آل برای سرمایه‌گذاران ریسک گریز بدل کند. اما این صندوق ها مزایای دیگری هم دارند که در اینجا به مهم ترین آن ها اشاره می‌کنیم.

امکان سرمایه‌گذاری با حداقل سرمایه

فکر میکنید اگر بخواهید به صورت جداگانه روی هر یک از اوراق با درامد ثابت، اوراق مشارکت، گواهی های سپرده و در عین حال سهام سرمایه‌گذاری کنید چقدر سرمایه نیاز است؟ حتی اگر در هریک از این اوراق با حداقل مبلغ سرمایه‌گذاری کنید، قطعا مجموع مبلغ مورد نیاز برای سرمایه گذاری در این مجموعه مبلغ کمی نخواهد بود. اما صندوق ها با درامد ثابت این امکان را برای شما فراهم میکنند که حتی با مبالغ اندک بتوانید به میزان سرمایه خود واحدهایی از صندوق را بخرید. هر واحد خود متشکل از تمامی دارایی هایی است که صندوق در آن ها سرمایه‌گذاری کرده است.

حداقل ریسک

علاوه بر این که صندوق ها با ساختار متنوع خود ریسک را کاهش می‌دهند؛ صندوق های درامد ثابت به مراتب ریسک کمتری دارند. گفتیم که عمده دارایی های این صندوق در ابزارهای فاقد ریسک یا با ریسک کم سرمایه‌گذاری شده. همین مساله باعث می‌شود تا ریسک سبد سرمایه‌گذاری صندوق پایین باشد.

قابلیت نقدشوندگی بالا

منظور از نقدشوندگی این است که یک دارایی قابلیت تبدیل سریع به وجه نقد را داشته باشد. واحد های صندوق به راحتی نقد می‌شوند و این مزیت کلیه صندوق هاست. باتوجه به ریسک کم صندوق های درامد ثابت و داشتن ضمانت نقد شوندگی، این صندوق ها نقدشوندگی خوبی دارند.

پرداخت سود ثابت

طبق امیدنامه و اساسنامه صندوق، به سرمایه‌گذاران این صندوق ها سود نقدی با نرخ ثابت تعلق میگیرد. معمولا محل تأمین این سود، سود بانکی است که از سوی بانک در ازای سرمایه‌گذاری دارایی های صندوق به مجموع دارایی ها تعلق میگیرد. این سود به صورت دوره ای به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود.

ضمانت نقدشوندگی

باتوجه به اینکه عمده دارایی های صندوق ها با درامد ثابت در اوراقی مثل گواهی های سپرده بانکی و دیگر اوراق دولتی سرمایه‌گذاری شده است؛ این صندوق ها ضمانت نهادهای دولتی مثل بانک ها را پشتوانه خود دارند.

صندوق های درآمد ثابت چه معایبی دارند؟

حالا که صندوق درآمد ثابت را معرفی کردیم و از ویژگی ها و مزایای آن گفتیم، لازم است که شما را با معایب این صندوق ها هم آشنا کنیم.

سود کم به نسبت سایر صندوق ها

با توجه به اینکه بخش بدون ریسک و کم سود این صندوق ها 3 تا 7 برابر بخش ریسکی و سهامی آن هاست، مجموع سود پرتفوی کم است. البته این سود وابسته به عملکرد صندوق است، اما همچنان نرخ چشمگیری نیست.

مقالات دیگر: بهترین کتاب های آموزش بورس

چطور صندوق با درآمد ثابت ایده آل را شناسایی کنیم ؟

اصلی ترین راهکار برای شناخت بهترین صندوق سرمایه‌گذاری بررسی عملکرد گذشته صندوق هاست. با مراجعه به صفحه صندوق های درآمد ثابت چشم بورس ، شما میتوانید اطلاعات مهم تمامی صندوق ها، گزارشات و درجه بندی عملکرد آن ها را مطالعه کنید. هم‌چنین در بخش مقایسه صندوق های درامد ثابت میتوانید کلیه اطلاعات مقایسه ای درباره این صندوق ها از قبیل: عمر، نرخ بازده ای در ادوار مختلف و ارزش خالص هر واحد سرمایه‌گذاری (NAV) صندوق ها را با هم مقایسه کنید.

بررسی سابقه و خوشنامی صندوق، نرخ بازدهی در ادوار مختلف، اساسنامه و امیدنامه صندوق (که قواعد و الزامات صندوق را نشان میدهد) به شما در شناسایی صندوق ایده آل کمک میکند.

• بررسی سود ثابت صندوق ها

در نظر بگیرید که سود هر صندوق وابسته به ترکیب دارایی‌های موجود در آن صندوق بوده و در نتیجه بین صندوق ها متفاوت است. مسلما صندوقی که سود ثابت بیشتری پرداخت میکند ایده‌آل تر است. نرخ سود پیش بینی شده در صندوق های مختلف بین 15 تا 20 درصد است. معمولا نرخ سود تحقق یافته بیشتر از این مقدار است. بطوریکه حداقل سود از نرخ سود بانکی کمتر نیست. لازم است بدانید که طی دوره های مختلف و تغییر تقاضا برای این صندوق ها، نرخ سود صندوق ها با درامد ثابت از نرخ سود بانکی جلو میزند. به طور مثال زمانی که بازار سهام روند نزولی پیش میگیرد عده ی زیادی به سوی صندوق ها با ریسک کم رو می‌آورند و در نتیجه تقاضا برای این صندوق ها زیاد می‌شود. به طبع ، با افزایش تقاضا سوددهی این صندوق ها هم زیاد می‍‌‌‌شود.

چطور در صندوق ها با درآمد ثابت سرمایه گذاری کنیم؟

صندوق های درامد ثابت به دو روش معامله میشوند:

صدور و ابطال واحد های صندوق

طبق این روش پس از انتخاب صندوق ایده آل باید به صورت آنلاین و از طریق سایت عضو صندوق شوید. یا اینکه ضمن همراه داشتن مدارک (از قبیل: شناسنامه، کارت ملی، اطلاعات حساب) به شعب منتخب صندوق مراجعه کنید. برای عضویت در صندوق های سرمایه‌گذاری باید حداقل 18 سال سن داشته باشید.

پس از واریز وجه و دریافت رسید، شما باید درخواست صدور واحد سرمایه‌گذاری بدهید تا واحد ها به نام شما شوند.

سرمایه‌گذاران برای خرید واحدهای صندوق باید درخواست صدور بدهند. هم‌چنین با درخواست ابطال میتوانند واحد ها را به فروش برسانند.

خرید و فروش واحد های صندوق های قابل معامله در بورس (ETF) از نوع صندوق های درامد ثابت

واحد های صندوق های قابل معامله (ETF) مانند سهام در بورس معامله می‍‌‌‌‌‌‌‌شوند. ETF از نوع درامد ثابت مثل تک سهمی که خود از دو بخش ریسکی و بدون ریسک تشکیل شده، در بورس معامله میشود. بخش بدون ریسک این تک سهم بر بخش ریسکی آن غلبه میکند. در مقاله صندوق های قابل معامله (ETF) میتوانید بیشتر درباره این صندوق ها بخوانید.

شرط خرید و فروش واحد های  ETF احراز هویت در سجام، داشتن کد بورسی و عضویت در کارگزاری است.