اصطلاح امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای در بازار ارزهای دیجیتال چندان قدیمی نیست. همه چیز به یک چت تلگرامی در سال 2018 برمیگردد. گروهی از توسعهدهندگان نرمافزار و کارآفرینان تصمیم گرفتند که خدمات مالی نوآورانهی خود را دیفای (DeFi) بنامند. امور مالی غیرمتمرکز به صورت خودکار و بر روی یک شبکهی بلاکچین اجرا میشود و تهدیدی برای بانکهای سنتی است.
حال سه سال میگذرد و DeFi یک بیزنس بزرگ است. کاربران با کیفپول ارز دیجیتال میتوانند رمزارزها را معامله کنند، وام بگیرند و از خدمات بیمه استفاده کنند. ارزش این خدمات حدود 100 میلیارد دلار و روز به روز در حال افزایش است. امور مالی غیرمتمرکز ترکیبی از رمزنگاری، امور مالی و توسعهی نرمافزاری است. با ما همراه باشید تا این فناوری نوظهور را بررسی کنیم.
امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای چیست؟
ریشههای امور مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance) که به اختصار DeFi خوانده میشود به وایت پیپر بیتکوین در سال 2008 برمیگردد که چارچوبی برای ارز دیجیتال تعریف میکند. چند سال بعد با ورود اتریوم این خلاقیت به چیزی بزرگتر تبدیل شد. کامیلا روسو، بنیانگذار سرویس اخبار کریپتوکارنسی با نام The Defiant در کتاب خود با نام ماشین بینهایت مینویسد:
«بیتکوین میخواست پول همتا به همتا باشد، اما اتریوم میخواهد همه چیز را به صورت همتا به همتا انجام دهد.»
کامیلا روسو
مهمترین ویژگی دیفای، غیرمتمرکز بودن است. بیتکوین را در نظر بگیرید که اساسا یک دفترکل یا بلاکچین غیرمتمرکز است، زیرا تراکنشهای آن در رایانههای مختلف ثبت میشود. این رایانهها در سراسر جهان پخش هستند و با استفاده پروتکلهای رمزنگاری امنیت و عدمدستکاری تراکنشها را تضمین میکنند. شما وقتی کارت بانکی را در یک دستگاه پوز میکشید یک واسطه به نام بانک وجود دارد، اما در تراکنشهای بیتکوین هیچ واسطهای مرکزی وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: بلاکچین چیست؟
دیفای ما را یک قدم به جلوتر میبرد. نه فقط برای تراکنشها بلکه برای تمام امور مالی مانند وام، بیمه، صرافی و… واسطهها را حذف میکند. در مجموع دیفای یک پروژهی خاص نیست بلکه مجموعهای از پروژههای مالی غیرمتمرکز و بیواسطه است. این پروژهها نیازی به مجوز ندارند، شفاف هستند، تحت کنترل دولتها و سازمانها نیستند و در نهایت هدف آنها دسترسی برابر به خدمات مالی برای همهی افراد است.
اپلیکیشنهای اتریوم و دیفای
اکثر برنامههایی که خود را دیفای مینامند روی شبکهی بلاکچین اتریوم اجرا میشوند. اتریوم دومین پلتفرم رمزارز جهان و از جهاتی با بیتکوین متفاوت است. شبکهی بیتکوین برای ثبت تراکنشها استفاده میشود، در حالی که شبکهی اتریوم برای ساخت اپلیکیشنهای غیرمتمرکز. روش کار به این صورت است که کاربران قدرت پردازشی رایانههای خود را به اشتراک میگذارند و در عوض مقداری اتر پاداش میگیرند. اتریوم انعطافپذیری بسیار بالایی دارد، زیرا پلتفرمی برای قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) است که توافق بین طرفین را به صورت خودکار انجام میدهد.
زبانهای برنامهنویسی اتریوم مانند Solidity برای ایجاد و استقرار این قراردادهای هوشمند طراحی شدهاند. فرض کنید شما یک قرارداد هوشمند برای اجاره دادن خانه طراحی میکنید. به این شکل که در صورت دریافت ودیعه کدهای درب آپارتمان تحویل مستاجر شود و در صورت عدم تحویل کد ودیعه به مستاجر پس داده شود. چنین قراردادی را میتوان به صورت قرارداد هوشمند نوشت.
امور مالی غیرمتمرکز توسط اپلیکیشنهای غیرمتمرکز (Dapps) اجرا میشوند و قراردادهای هوشمند هستهی اپلیکیشنهای غیرمتمرکز هستند. به همین دلیل بلاکچینهای دارای قراردادهای هوشمند و در صدر آنها اتریوم، میزبان پروژههای دیفای هستند.
تفاوت دیفای و امور مالی متمرکز
اگر بدانیم مشکلات امور مالی متمرکز چیست و دیفای برای حل چه چیزی آمده است، بهتر میتوانیم آن را درک کنیم. مشکلات اساسی امور مالی متمرکز را میتوان به صورت زیر خلاصه کرد:
- برخی از افراد به حساب بانکی وخدمات مالی دسترسی ندارند، بخصوص در کشورهای فقیر و جنگزده.
- عدم دسترسی به خدمات مالی مانعی بزرگ برای اشتغال افراد است.
- شرکتهای سرویس دهندهی خدمات مالی میتوانند حساب شما را مسدود کنند.
- اطلاعات شخصی شما در معرض هک شدن است.
- دولتها و نهادهای متمرکز میتوانند بازارها را دستکاری کنند.
- ساعات معاملات اغلب محدود به ساعات کاری است.
- انتقال پول به دلیل فرایندهای انسانی ممکن است چند روز طول بکشد.
- کارمزد و حق بیمه برای خدمات مالی متمرکز نسبتا بالا است.
اینها مشکلات عمدهی امور مالی متمرکز است. در جدول زیر به صورت خلاصه امور مالی متمرکز و غیرمتمرکز را مقایسه کردهایم:
| دیفای | امور مالی متمرکز |
|---|---|
| پول را خودتان نگه میدارید. | پول شما توسط بانکها نگهداری میشود. |
| شما تعیین میکنید که پول شما کجا میرود و چگونه خرج میشود. | شما باید به شرکتها اعتماد کنید. ممکن است پول شما را برای وامهای پرریسک استفاده کنند. |
| تراکنشها در چند دقیقه انجام میشود. | به دلیل فرآیندهای دستی، پرداختها ممکن است چند روز طول بکشد. |
| تراکنشها به صورت ناشناس است. | هویت شما در تراکنشها کاملا آشکار است. |
| هر کسی میتواند پروژههای دیفای را تعریف کند. | در شیوهی سنتی برای فعالیت مالی نیاز به مجوز دارید. |
| بازار دیفای همیشه باز است. | امور مالی سنتی تنها در ساعات کاری در دسترس است. |
| شفاف است و همه افراد دادهها و نحوهی عملکرد را میتوانند مشاهده کنند. | شفاف نیستند و شما به سوابق شرکتها و نحوهی وامدهی و… دسترسی ندارید. |
کاربردهای دیفای
کاربردهای دیفای روز به روز بیشتر شناخته میشود. در این بخش مهمترین کاربردهای DeFi را به صورت خلاصه بررسی میکنیم:
صرافی غیرمتمرکز (DEX)
در واقع صرافیهای متمرکز مانند بایننس و کوینکس واسطهای بین تریدرها هستند. تریدرها تحت نظارت صرافیها میتوانند ارزهای دیجیتال خود را با هم مبادله کنند. معامله نه به صورت مستقیم که با واسطه صرافیها انجام میشود. در صرافیهای غیرمتمرکز یا DEX واسطهای وجود ندارد. کاربران به صورت مستقیم و همتا به همتا با همدیگر معامله میکنند. دارایی آنها تحت کنترل و نظارت صرافیها نیست و هیچ سازمان متمرکزی وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: صرافی غیرمتمرکز چیست؟
استیبل کوین
فعالان بازار ارز دیجیتال با استیبل کوینها و تتر به عنوان معروفترین استیبل کوین آشنا هستند. استیبل کوین ارز دیجیتالی است که فارغ از نوسانات بازار ارزش ثابتی دارد. مثلا تتر یک استیبل کوین است که ارزش آن همیشه یک دلار است. اکثر استیبل کوینهای بازار بر خلاف رمزارزها به صورت متمرکز هستند. مشکلات امنیتی و عدم شفافیت از مهمترین انتقادهایی است که به استیبلکوینهای معمول وارد است. استیبل کوینهای غیرمتمرکز همچون DAI یکی از کاربردهای دیفای برای حل مشکلات استیبلکوینهای متمرکز است.
مطلب پیشنهادی: تتر چیست و چطور تتر بخریم؟
پلفترمهای وام
امروزه وامها توسط بانک و موسسات مالی اعطا میشود. همه به خدمات بانکی دسترسی ندارند. علاوه بر این وامدهی بانکها شفاف نیست و تبعیض در آن وجود دارد. پلتفرمهای وامدهی دیفای از قراردادهای هوشمند برای جایگزینی واسطههایی مانند بانک استفاده میکنند. با دیفای همهی مردم دنیا در هر کشوری دسترسی عادلانهای به وامها خواهند داشت.
بازارهای پیشبینی
احتمالا با بازارهای پیشبینی آشنا هستید. در این بازارها افراد روی نتایج آینده رخدادهایی همچون انتخابات یا مسابقات ورزشی شرط میبندند. بازارهای شرطبندی یکی از کارکردهای دیفای است با این تفاوت که همه چیز به صورت بیواسطه و شفاف انجام میشود.
ییلد فارمینگ (Yield Farming)
در ییلد فارمینگ شما دارایی خود را قفل میکنید و در عوض پاداشی از جنس همان دارایی دریافت خواهید کرد. تا حد زیادی شبیه استیک کردن (Stake) است با این تفاوت که دارایی شما در استخرهای نقدینگی قرار میگیرد. از این استخرهای برای وامدهی و یا تامین نقدینگی صرافیهای غیرمتمرکز استفاده میشود. هدف از استیک کردن قفل کردن دارایی به منظور تامین امنیت شبکه است.
استخراج نقدینگی
برنامههای دیفای با دادن توکن رایگان کاربران را جذب میکنند، به این کار استخراج نقدینگی میگویند. استخراج نقدینگی از پرطرفدارترین شیوههای ییلد فارمینگ است.
ترکیبپذیری
برنامههای دیفای متن باز هستند، به این معنی که کدهای آنها برای همه قابل مشاهده است. از برنامههای موجود در دیفای میتوان برای نوشتن برنامههای جدید استفاده کرد. به عبارت دیگر با برنامههای موجود میتوان مانند بلوکهای لگو برنامههای جدید ساخت.
سوالات متداول در مورد دیفای
به زبان ساده، دیفای یک اکوسیستم مالی غیرمتمرکز و بدون واسطه است. دیفای بر اساس برنامههای غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند کار میکند و هدف از آن دسترسی همهی افراد به خدمات مالی به صورت عادلانه و بدون دخالت دولتها است.
تا به امروز تنها برخی از کاربردهای دیفای شناسایی شدهاند. سیستمهای وامدهی، صرافیهای غیرمتمرکز، استیبل کوین و ییلد فارمینگ تنها برخی از کاربردهای دیفای هستند.
معمولترین راه تامین نقدینگی برای پلفترمهای وامدهی است. میتوانید با دارایی خود وام دهید و سود بدست آورید. ییلد فارمینگ راه دیگر برای کسب درآمد از دیفای است.
بسیاری معتقدند که DeFi آیندهی خدمات مالی خواهد بود. با این حال سرمایهگذاری در فناوریهای جدید همیشه با ریسک زیادی همراه است. تشخیص پروژههای باارزش ساده نیست و باید با تحقیق فراوان و پذیرش ریسک در این بازار سرمایهگذاری کنید.
دیفای در ابتدای مراحل رشد است و هر روز افراد بیشتری جذب آن میشوند. با این وجود نمیتوان پیشبینی کرد که چه زمانی به جریان اصلی تبدیل خواهد شد.
- کازماس چیست؟ معرفی رمز ارز اتم
- کیف پول متامسک MetaMask: بررسی جامع، آموزش نصب، مزایا و معایب
- معرفی بهترین وبسایتهای خبری و تحلیلی ارز دیجیتال
- معرفی 10 ارز دیجیتال جایگزین بیتکوین
- ارز دیجیتال یا کریپتوکارنسی چیست؟
- معرفی 10 بازی کریپتویی؛ بازی کنید و ارز دیجیتال رایگان بدست آورید!
- دیفای (DeFi) یا امور مالی غیرمتمرکز چیست و چه کاربردهایی دارد؟ (مقاله فعلی)
- فاست بیتکوین چیست؟ بهترین وبسایتهای دریافت ارز دیجیتال رایگان
- 20 بازی NFT برتر در سال 2022 – بخش دوم
