هر بار که یک صرافی متمرکز هک می‌شود، نیاز به صرافی‌های غیرمتمرکز بیش از پیش احساس می‌شود. صرافی‌های غیرمتمرکز مزایا و معایب خود را دارند و هنوز در ابتدای راه هستند. با این حال هر روز بیشتر از آنها استقبال می‌شود. با وجود محدودیت‌های مرتبط با احراز هویت KYC، صرافی‌های DEX گزینه‌ای مناسب برای ایرانیان هستند. اما انتخاب بهترین صرافی غیرمتمرکز کار ساده‌ای نیست. در این مطلب ما 12 مورد از بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز را بررسی می‌کنیم.
صرافی غیرمتمرکز ارز دیجیتال چیست؟
صرافی غیرمتمرکز (Decentralized Exchange) یا به اختصار DEX، پلتفرمی است که کاربران می‌توانند در آن بدون واسطه و همتا به همتا (Peer to Peer) معامله کنند. صرافی‌های متمرکز مانند بایننس، متولی دارایی شما هستند و معاملات در پایگاه داده‌ی آنها انجام می‌شوند و نه به طور مستقیم در شبکه‌ی بلاکچین.
امنیت مشکل اساسی صرافی‌های متمرکز است و صرافی‌های دکس راه‌حلی برای این مشکل هستند. در زمان معامله در صرافی‌های غیرمتمرکز کنترل دارایی همچنان در اختیار طرفین معامله باقی می‌ماند. البته صرافی‌های غیرمتمرکز معایبی نیز دارند، همچون پایین بودن سرعت تراکنش و کارمزد نسبتا بالا. برای آشنایی با انواع صرافی‌های غیرمتمرکز خواندن مقاله زیر را توصیه می‌کنیم:
مقاله‌ی پیشنهادی: صرافی غیرمتمرکز ارز دیجیتال چیست؟
بهترین صرافی غیرمتمرکز
در این بخش بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز را معرفی می‌کنیم. بهتر است خودتان نیز در شبکه‌های اجتماعی نظرات کاربران را بخوانید. علاوه بر این، از وبسایت Defi Pulse برای اطلاع از برنامه‌های معتبر امور مالی غیرمتمرکز یا Defi استفاده کنید. مجموعه‌ای جامع از نمودارها، آمار و خلاصه‌ای از هر پروژه در این سایت در دسترس است. سرویس Dune نیز برای بررسی حجم معاملات صرافی‌های DEX بسیار مفید است. ما 12 صرافی را در لیست بهترین صرافی غیرمتمرکز قرار داده‌ایم، البته گزینه‌های دیگری نیز وجود دارند.
پروتکل 0x
پروتکل 0x یک فناوری چندمنظوره بر روی شبکه‌ی اتریوم است. اکثر پروژه‌های موجود در فضای DEX، همه از 0x استفاده می‌کنند. برای درک نحوه‌ی عملکرد صرافی‌های غیرمتمرکز باید معماری پلتفرم 0x را درک کنید. این پروتکل یک پایگاه داده‌ی متمرکز با نام رله (Relay) ارائه می‌دهد. رله‌ها یک میانجی پیش از انجام معاملات بر بستر بلاکچین هستند. آنها سفارشات را تطبیق می‌دهند، سپس سفارشات بر بستر بلاکچین انجام می‌شود.
برخی از پلتفرم‌های مبتنی بر 0x عبارتند از: Radar Relay ،LedgerDEX ،DDEX ،Paradex و ERC DEX. این رله‌ها موتورهای تطبیق خارج از شبکه برای جفت شدن سفارشات هستند. هنگام اجرای سفارش، انتقال دارایی‌های دیجیتال در خود بلاکچین انجام می‌شود. همچنین هر یک از رله‌ها می‌توانند با همدیگر ارتباط برقرار کنند تا شانس انجام سفارش افزایش یابد.
پلتفرم Radar Relay بهترین صرافی غیرمتمرکز مبتنی بر 0x است. بیشترین حجم معاملات را دارد و نیازی به احراز هویت KYC ندارد. همچنین کارمزد معاملاتی آن صفر است. تنها مشکل آن محدود بودن به بستر اتریوم است.
بیسکیو (Bisq)
صرافی Bisq بهترین صرافی غیرمتمرکز برای بیت‌کوین است. با استفاده از این صرافی به صورت کاملا ناشناس می‌توانید بیت‌کوین را با ارزهای فیات مبادله کنید. بیسکیو یک نرم‌افراز دسکتاپ و متن باز است.
برای اطمینان از غیرمتمرکز بودن این صرافی از مسیربابی Tor، محاسبات لوکال و کیف پول شخصی استفاده می‌شود. بر خلاف رله‌های 0x در Bisq هیچ بخشی از تجارت متمرکز نیست. با این حال به طرز قابل‌توجهی کندتر از 0x است. اگرچه نقدینگی و سرعت تراکنش پایین است، صرافی Bisq مدعی تمرکززدایی کامل است و به آن افتخار می‌کند.
ایرسواپ (AirSwap)
ایرسواپ دکس دیگری از خانواده اتریوم است. معاملات این صرافی نیز نیاز به احراز هویت ندارند و بدون کارمزد هستند. از این رو در لیست بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز قرار می‌گیرد. شباهت زیادی به پروتکل 0x دارد اما تفاوت‌هایی نیز وجود دارد که در ادامه بررسی می‌کنیم.
در صرافی ایرسواپ به جای استفاده از رله، از یک موتور کشف همتای سبک استفاده می‌شود. با استفاده از این موتور جدیت طرفین برای معامله تضمین می‌شود و لغو سفارش‌ها در Airswap بسیار نادر است. پس از پیدا کردن طرفین معامله، دو طرف در مورد قیمت به توافق می‌رسند و معامله انجام خواهد شد. برای جلوگیری از تقلب، کاربران باید مقداری از توکن ایرسواپ را در کیف پول خود قفل کنند. فقط توکن‌های مبتنی بر اتریوم امکان معامله در این صرافی را دارند و نقدینگی در آن نسبتا کم است.
آیدکس (IDEX)
صرافی IDEX از محبوب‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز است. چهار روش برای باز کردن کیف پول در آیدکس وجود دارد: کیف پول متامسک (MetaMask)، فایل Keystore، وارد کردن دستی کلیدهای خصوصی و از طریق کیف پول سخت‌افزاری لجر نانو اس (Ledger Nano S).
در مقایسه با صرافی‌هایی که تا به اینجا بررسی کردیم، آیدکس کامل‌ترین تجربه معاملاتی را ارائه می‌دهد. پس از ورود به سایت می‌توانید جفت ارزهای مختلف و دفترسفارشات را مشاهده کنید. مانند صرافی‌های متمرکز، دفتر سفارشات در لحظه به روز می‌شود و در این صرافی ابزار سفارش‌گذاری پیشرفته برای تعیین حد سود و حد ضرر وجود دارد.
صرافی IDEX به اندازه سایر دکس‌ها متمرکز نیست، زیرا بسیاری از عملیات به استثنای تسویه‌ی وجوه توسط یک مرجع مرکزی کنترل می‌شود. با این وجود، طراحی روان و نقدینگی بالایی دارد و همچنان بسیار امن‌تر از صرافی‌های متمرکز است. شبه‌متمرکز بودن تنها مشکل آیدکس نیست، این صرافی قوانین احراز هویت KYC را به شکل سختگیرانه‌ای به اجرا درآورده است. همچنین کارمزد 0.1% از میکرها و 0.2% از تیکرها دریافت می‌کند که نسبتا بالاست.
بنکور (Bancor)
صرافی غیرمتمرکز بنکور نه تنها از بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز بلکه یک نمونه‌ی منحصر به‌فرد است. هیچ شخص ثالثی برای انجام معاملات وجود ندارد. روش کار چنین است؛ کاربران باید توکن‌های خود را به توکن بنکور (BNT) تبدیل و سپس آن را با سایر توکن‌های شبکه‌ی اتریوم (ERC20) مبادله کنند.
به عنوان مثال، تصور کنید که یک کاربر به دنبال تبادل Tron با XRP است. در برنامه‌ی Bancor، کاربران می‌توانند این دو سکه را انتخاب کرده و معامله را به کیف پول متصل کنند. پروتکل Bancor قراردهای هوشمند مختلف را جستجو و طرف دوم معامله را پیدا می‌کند. پس از تبدیل ترون به BNT، معامله از طریق معاوضه BNT و XRP تکمیل می‌شود.
از آنجایی که BNT با اتریوم سازگار است، ارزش آن به طور خودکار و متناسب با دیگر توکن‌های اتریوم تعیین می‌شود. به همین دلیل کاربران از بابت نوسانات شدید قیمتی BNT نگرانی نخواهند داشت. هدف نهایی این شیوه، افزایش نقدینگی برای توکن‌های کوچک است که به ندرت در صرافی‌های متمرکز وضعیت مناسبی دارند.
جالب است بدانید دامنه‌ی پروژه‌ی بنکور فراتر از یک صرافی است. بنکور دارای یک برنامه‌ی پاداش برای توسعه‌دهندگان است. همچنین به دنبال توسعه‌ی Cross-chain Bridge یا پل بین‌زنجیره‌ای BancorX برای ارتباط بین بلاکچین‌های مختلف است.
شبکه‌ی Kyber
شبکه Kyber مجموعه‌ای از قراردادهای هوشمند است که بر روی هر بلاکچینی کار می‌کند. بر‌خلاف دیگر موارد لیست ما، کایبر یک صرافی نیست و به شکل کاملا متفاوتی معاملات را انجام می‌دهد. این پلتفرم علاوه بر استخرهای نقدینگی از ویژگی ذخیره‌ی داینامیک بهره می‌برد.
در پروتکل Kyber ارائه دهندگان، جفت ارزها را به عنوان ذخیره وارد می‌کنند. پس از ذخیره شدن، این توکن‌ها در اختیار گیرندگان قرار می‌گیرند. این ذخایر یک تفاوت اساسی با استخرهای رایج دارند؛ قرار گیری جفت ارزها در چند ذخیره‌ی مختلف. در نتیجه تیکرها می‌توانند ذخایر مختلف را جستجو و با بهترین نرخ آن را خریداری کنند.
یک مثال ماجرا را روشن می‌کند. فرض کنید یک تیکر به دنبال مبادله‌ی اتریوم با BAT است. او از ذخیره‌های مختلف درخواست بهترین قیمت را می‌کند و کایبر به صورت خودکار بهترین قیمت را پیشنهاد می‌دهد. این صرافی همه‌ی شبکه‌های دارای قرارداد هوشمند را پشتیبانی می‌کند.
یونی‌سواپ (Uniswap)
یونی‌سوآپ محبوب‌ترین صرافی غیرمتمرکز است، اما درک نحوه‌ی کار آن کمی پیچیده است. مثلا می‌دانیم در صرافی‌های دیگر، دفتر سفارشات به وسیلهی نقاط مختلف قیمت و تقاضا‌های هر نقطه‌ی قیمتی تنظیم می‌شود. به زبان ساده با وجود صدها سفارش، قیمت در آن دوره‌ی معاملاتی رقمی بین بالاترین و کمترین پیشنهاد است. اما در یونی‌سواپ، همه این سفارش‌ها ترکیب شده و قیمت توسط بازار ساز خودکار (Automated Market Maker) یا AMM تعیین می‌شود.
بازارسازهای خودکار قیمت را توسط یک فرمول ریاضی تعیین می‌کنند. نمی‌خواهیم وارد مسائل تخصصی شویم. به زبان ساده، در هنگام معامله شما به صورت مستقیم با طرف دوم معامله نمی‌کنید. یک استخر نقدینگی وجود دارد که همه می‌توانند نقدینگی آن را تامین کنند و در ازای آن سود دریافت کنند. در هنگام معامله به جای ترید با نفر دوم، تبادل از طریق استخر انجام می‌شود؛ قیمت را نیز AMM مشخص می‌کند. مزیت بزرگ استخر عمق بخشیدن به نقدینگی برای معاملات بزرگ است.
بایننس دکس (Binance Dex)
صرافی بایننس به عنوان بزرگترین صرافی ارز دیجیتال، پس از راه‌اندازی بلاکچین بومی (Binance Smart Chain) خود از صرافی‌های غیرمتمرکز غافل نماند و به این جنبش پیوست. بسیاری از دکس‌ها به دلیل انعطاف‌پذیری بر بستر اتریوم کار می‌کنند، اما بایننس از شبکه‌ی بومی خود استفاده می‌کند. در شبکه‌ی بایننس تعداد گره‌های بسیار کمتری نسبت به اتریوم وجود دارد، به همین دلیل تراکنش‌ها در صرافی بایننس دکس بسیار سریع‌تر انجام می‌شود.
صرافی بایننس دکس متمرکزتر از صرافی‌های اتریوم است. در عوض نقدینگی Binance DEX از اکثر دکس‌ها بیشتر است. این حجم نقدینگی بیشتر بخاطر شهرت بالای نسخه‌ی متمرکز بایننس است. بایننس دکس منتقدان فراوانی دارد اما همچنان جزو بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز است.
سوشی‌سواپ (Sushiswap)
سوشی‌سواپ نیز برنامه‌ای است که روی بلاکچین اتریوم اجرا می‌شود. مشابه اکثر صرافی‌های غیرمتمرکز، از استخرهای نقدینگی استفاده می‌کند. کاربران دارایی‌های خود را در قراردادهای هوشمند قفل می‌کنند و سپس از خریداران از این استخرها برای تبادل استفاده می‌کنند. کاربرانی که توکن بومی SUSHI را داشته باشند، علاوه بر اختیار تصمیم‌گیری از پاداش‌ها بهره‌مند می‌شوند.
این صرافی کاملا غیرمتمرکز است و مسئولیت کامل دارایی‌ها با شماست. به یاد داشته باشید که در صورت فراموش کردن پسورد و یا از دست دادن داده‌ها هیچگونه پشتیبانی وجود ندارد. با اینکه سوشی‌سواپ جزو بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز است اما باید بسیار مراقب اطلاعات و دارایی‌های خود باشید، هیچ شخص ثالثی برای کمک به شما وجود ندارد.
پروتکل نقدینگی وان‌اینچ (1inch Liquidity Protocol)
صرافی وان‌اینچ، یک صرافی منحصر به‌فرد و بر اساس بازارساز خودکار کار می‌کند. این صرافی نقدینگی بسیار مناسبی ارائه می‌دهد. امن است و به خوبی از دارایی کاربران در برابر حملات محافظت می‌کند. مهم‌تر از همه چیز، تضمین می‌کند که تریدرها توکن‌های شبکه ERC20 را در یک بازار باثبات معامله کنند. وان‌اینچ یک صرافی در حال رشد است و می‌توان آن را در لیست بهترین صرافی غیرمتمرکز قرار داد.
پنکیک‌سواپ (PancakeSwap)
پنکیک‌سواپ نیز مانند اکثر سواپ‌ها برای تعیین قیمت از بازارساز خودکار یا AMM استفاده می‌کند. این صرافی کاملا غیرمتمرکز است و از دفتر سفارشات استفاده نمی‌کند. کاربران همانند وان اینچ معامله را در استخرهای نقدینگی انجام می‌دهند. پس از اتمام معامله، نقدینگی مجددا متعادل می‌شود. تعادل نقدینگی با کسر نقدینگی از یک طرف استخر و افزودن به طرف دیگر انجام می‌شود. پنکیک‌سواپ یک صرافی غیرمتمرکز معتبر و محبوب است. از این رو آن را در لیست بهترین صرافی غیرمتمرکز قرار داده‌ایم.
کِرو (Curve)
صرافی کرو نیز یک صرافی مبتنی بر AMM است که از استخرهای نقدینگی برای تسهیل مبادله بین استیبل کوین و توکن‌ها استفاده می‌کند. همه‌ی ویژگی‌های استاندارد سایر بازارسازهای خودکار را دارد به علاوه چند ویژگی پیشرفته‌تر. این صرفه از بهینه‌سازی مسیریابی سفارش و کارمزد استفاده می‌کند. اینجا نیز همه‌ی معاملات از طریق کیف پول DeFi انجام می‌شود.
رنگو اکسچنج (Rango Exchange)
پیش از این گفتیم که مشکل صرافی‌های غیرمتمرکز نقدینگی جزیره‌ای است. با صرافی‌های تجمیع‌کننده بر اساس استخرهای نقدینگی تا حدی این مشکل برطرف شده است. با این حال این صرافی‌ها نقدینگی را تنها در یک شبکه‌ی بلاکچین خاص گردآوری می‌کنند و همچنان نسبت به صرافی‌های متمرکز از کمبود نقدینگی رنج می‌برند. صرافی‌های تجمیع‌کننده‌ی میان‌زنجیره‌ای (Cross-chain Aggregator) برای حل این مشکل متولد شده‌اند.
صرافی غیرمتمرکز رنگو یکی از این صرافی‌هاست. Rango Exchange اولین و در حال حاضر بهترین صرافی تجمیع کننده‌ی میان‌زنجیره‌ای است. رنگو پل ارتباطی میان‌زنجیره‌ای بین تمام دکس‌ها در سراسر جهان کریپتو خواهد بود. مهم نیست کاربر چه چیزی را به چه چیزی تبدیل کند، رنگو یک پلتفرم امن برای تبادل بین شبکه‌های مختلف است. از این رو ما آن را بهترین صرافی غیرمتمرکز و یک رقیب قدرتمند برای صرافی‌های متمرکز می‌دانیم.
سوالات متداول
در صرافی غیرمتمرکز یا DEX نقدینگی و سفارش‌ها توسط یک مرجع مرکزی کنترل نمی‌شود. دارایی‌ها از طریق قرارداد هوشمند جمع‌آوری شده و با استفاده از یک پایگاه داده معاملات انجام می‌شود.
با توجه به اینکه صرافی غیرمتمرکز رنگو از همه صرافی‌های دیگر و بلاکچین‌های مختلف پشتیبانی می‌کند و بهترین مسیر را در بین همه بلاکچین‌ها از بین صرافی‌های مختلف و پل‌ها (بریج‌ها) پیدا می‌کند، رنگو بهترین صرافی غیرمتمرکز است.
صرافی‌های غیرمتمرکز نسبتا جدید هستند. از آنجایی که کلید خصوصی و در اصل دارایی در کنترل شماست، تا حد زیادی این صرافی‌های امن هستند. در حالت کلی صرافی DEX امن‌تر از صرافی متمرکز است.
بسیاری از دکس‌ها مانند یونی‌سواپ معامله را نه صورت کاملا همتا به همتا بلکه در استخرهای نقدینگی انجام می‌دهند. شما می‌توانید تامین‌کننده‌ی دارایی استخر باشید و در ازای آن بخشی از کارمزد به شما تعلق می‌گیرد.
میزان کارمزد و سرعت پایین معاملات مهم‌ترین معایب صرافی غیرمتمرکز هستند. اما در عوض امن هستند و حریم خصوصی را رعایت می‌کنند.
از آنجایی که معامله در اکثر صرافی‌های غیرمتمرکز به صورت ناشناس است و نیازی به احراز هویت ندارند، شما می‌توانید از هر جای دنیا از آنها استفاده کنید. در مجموع به نسبت صرافی‌های متمرکز محدودیت کمتری دارند.
